Miếu Đông thờ vị tướng 2 lần đánh giặc Nguyên Mông

Ở vùng đất Nghi Dương xưa, Kiến Thụy nay, nếu như làng Lê Xá (xã Tú Sơn) được nhiều người biết đến với 7 người đỗ tiến sĩ dưới các triều đại phong kiến, người dân xã Du Lễ cũng tự hào chẳng kém với 2 vị dũng tướng có công lớn trong chống giặc ngoại xâm. Trong đó, tướng quân Vũ Hải (1252- 1288) từng 2 lần tham gia kháng chiến chống quân xâm lược Nguyên Mông.

Theo lời kể của các bậc cao niên trong vùng, dưới thời vua Trần Thánh Tông, trang Du Lễ có ông Vũ Lượng nổi tiếng thông minh, giỏi võ. Những lúc rảnh rỗi, ông và vợ thường cùng gia nhân căng buồm đưa thuyền thăm thú bạn bè ở các nơi từ khu vực Đồ Sơn đến Vân Đồn, vừa buôn bán. Một hôm, vừa uống rượu nhà bạn rồi lên thuyền về, đương lúc tỉnh tỉnh, say say, ông rút kiếm giết chết yêu tinh thường hại dân làng. Đêm ấy nằm mơ thấy có người tự xưng là Bạt Hải thần quân khen ông có công trừ yêu quái và hứa sẽ ban thưởng hậu hĩnh. Tỉnh dậy, ông vui mừng cho thuyền đi tiếp, khi đến vùng cửa Lục bỗng thấy một phiến đá trắng rất lớn nổi lập lờ trên mặt nước và cứ quẩn quanh thuyền. Sau mưa to gió lớn, thuyền đến địa phận sông Cửu Biểu thì trời quang mây tạnh, vẫn thấy phiến đá nổi lập lờ trên mặt nước. Thấy lạ, ông Vũ Lượng khấn rằng, nếu thần linh trợ giúp thì xin vào thẳng thuyền. Vừa dứt lời phiến đá nằm trong khoang thuyền, ông liền đưa về nhà thờ phụng. Cũng trong tháng ấy, sau khi mang thai 14 tháng, vợ ông sinh con trai. Nhân có sự kiện phiến đá mà con trai được ông đặt tên là Hải.

Lớn lên, Vũ Hải nổi tiếng thông minh, nhanh nhẹn, có sức khỏe hơn người và giỏi võ nghệ. Năm 1282, dưới thời vua Trần Nhân Tông, triều đình có chiếu tuyển nhân tài chống giặc, ông Hải khăn gói vào kinh ứng thí. Khi ông bộc lộ tài năng, nhà vua sinh lòng cảm mến mà thu nhận và giữ lại bên mình. Trong cuộc kháng chiến chống quân xâm lược Nguyên Mông lần thứ 2 (năm 1285), ông được vua phong chức Phó đô trung lang tướng lệnh cầm quân đi chống giặc. Sau khi thắng trận, ông Hải được vua phong chức Phó đô ngự sử và miễn trừ thuế cho trang Du Lễ. Tương truyền, ở quê ông có 26 mẫu ruộng thuộc đồng Trải, khi chị gái của vua Trần Nhân Tông là Quỳnh Trân công chúa từ bỏ lầu son gác tía về đây xuất gia tu hành, ông hiến toàn bộ số ruộng đất cho nhà chùa.

 
Miếu Đông thờ vị tướng 2 lần đánh giặc Nguyên Mông

Trong cuộc kháng chiến chống quân xâm lược Nguyên Mông lần thứ 3 năm 1288, ông được vua phong làm Bạt Hải hữu tướng quân, mang 5.000 lính ra giữ bến Bình Than. Trong một trận hỗn chiến, ông bị trúng tên và được binh lính dưới quyền đưa về ải Phú Lương chữa trị. Tuy nhiên, khi tướng giặc là A Thai kéo binh đến khiêu chiến, ông nén đau mặc áo giáp dẫn binh đánh cho quân giặc đại bại. Khi vết thương lành, theo lệnh Hưng Đạo Đại Vương đuổi đánh địch qua cửa biển Đại Bàng, ông chiến đấu anh dũng và ngã xuống trong một trận thủy chiến ác liệt. Sau thắng lợi ở cuộc kháng chiến lần thứ 3, cũng là thắng lợi toàn diện và sau cùng trước quân giặc Nguyên Mông, ông được vua phong “Bạt Hải Đại Vương” và lệnh cho dân làng dựng miếu thờ, quanh năm hương khói. Nhận được lệnh vua, gia thần của ông cùng nhân dân thống nhất dựng miếu tại xứ Long Đầu, nơi có ngôi nhà cũ do cha ông để lại và lấy phiến đá nổi trên mặt nước do thân phụ ông rước về chế thành thần vị. Miếu xây dựng ở xóm Đông trang Du Lễ nên được gọi là miếu Đông.

Trải qua nhiều đời vua, vì miếu thiêng linh ứng cũng như các đấng quân vương đều cảm phục trước tấm lòng trung quân, ái quốc mà có nhiều sắc phong. Vì thế, miếu luôn được dân làng quan tâm, chăm sóc mà trường tồn với thời gian, quang năm hương khói. Hằng năm, vào ngày sinh và ngày mất của ông, người dân Du Lễ đều mở lễ hội. Theo thần phả lưu giữ đến ngày nay, ngày sinh của Bạt Hải Đại Vương vào mồng 6 tháng Giêng, theo lệ trước một ngày thì lễ dùng cỗ chay, đúng ngày lễ dùng bò và ca hát trong 5 hôm. Còn ngày hóa của ông vào mồng 10 tháng 3. Năm 1994, miếu Đông cùng với miếu Đoài thờ tướng quân Trương Nữu dưới thời Bố Cái Đại Vương Phùng Hưng được công nhận là Di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia, ghi nhận và tôn vinh công lao của bậc tiền nhân.